در سوگ سالار شهیدان - وبلاگ پر زرق و برق

به گزارش وبلاگ پر زرق و برق، این روزها حال و هوای همه شهرها و روستاهای کشورمان رنگ اندوه دارد؛ همه مردم از پیر و جوان در سوگ امام حسین(ع) به سر می برند. سوگی که با گذشت 1380 سال از واقعه بزرگ کربلا هنوز فروکش نکرده است.

به گزارش وبلاگ پر زرق و برق، مردم سراسر کشورمان در ایام محرم غیر از راه اندازی دسته های سینه زنی و زنجیرزنی، نوحه خواندن در هیأت ها و استفاده از طبل و سنج و دهل در سوگواری ها، آیین ها و رسوم متعددی دارند که خاص فرهنگ خودشان است. تعزیه خوانی عروسی حضرت قاسم(ع)، هوسه و یَزله و نخل گردانی گوشه ای از آیین های مردم خوزستان در ایام محرم است. لرستانی ها در روزهای تاسوعا و عاشور آیین چهل منبر را دارند و نیز آیین بزرگ گل اقتصادی که ثبت ملی هم شده است. در ایلام نیز مراسم چَمَر بسیار معروف و مرسوم است؛ آیینی که همراه با موسیقی مذهبی در مناطق شهری و روستایی این استان اجرا می گردد.

• آیین های محرم لرستانی ها

لرستانی ها در ایام ماه محرم آیین های بومی خاصی دارند که از سال های دور آنها را اجرا می نمایند. زن و مرد و پیر و جوان در اجرای این سنت ها شرکت می نمایند و به آنها علاقه دارند.

• آیین گل اقتصادی

یکی از آیین های قدیمی که روز عاشورا در لرستان برگزار می گردد، گل اقتصادی نام دارد؛ سنتی دیرینه که ریشه در باورهای اعتقادی و فرهنگی مردم دارد. روز عاشورا شهر با گل اقتصادی عزاداران حال و هوایی خاص پیدا می نماید. بسیاری از مردم لرستان اعتقاد خاصی به آیین گل اقتصادی در روز عاشورا دارند. این سنت قدیمی هم در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. هیات های مذهبی شهر حوضچه ای از گل را برای روز عاشورا آماده می نمایند و در ایام سرد سال کنار آن آتشی را برای گرم کردن عزاداران برپا می نمایند.

بسیاری از عزاداران حسینی روز عاشورا برای ادا کردن نذرشان گل به خود می مالند و با پای برهنه همراه با هیأت های مذهبی به عزاداری می پردازند. گل اقتصادی آیینی قدیمی است که نشان عزاداری مردم برای اهل بیت پیامبر(ص) به ویژه امام حسین (ع) است. این رسم سال هاست که توسط مردم لرستان برگزار می گردد؛ زن و مرد، پیر و جوان بنا بر ارادتی که به امام حسین (ع) دارند روز عاشورا خود را گل مال می نمایند.

• آیین چهل منبر

یکی دیگر از آیین ها چهل منبر نام دارد و در روز تاسوعا در سراسر استان برگزار می گردد. در روز تاسوعا راستا حرم امامزاده زیدبن علی(ع) - پل صفوی به سمت محله باغ دختران، مملو از افرادی می گردد که آماده حضور در مراسم چهل منبر هستند. در این روز شهر و این راستا حال و هوایی خاص پیدا می نماید و ازدحام جمعیت به حدی می رسد که به سختی می توان راه رفت. بر اساس این آیین، زنان روی خود را به طور کامل می پوشانند و از چهل منزل عبور می نمایند. افرادی که این آیین را برگزار می نمایند، اعتقاد دارند که پس از انتها مراسم، حاجت شان ادا می گردد. در گذشته تنها زنان و دختران بودند که در مراسم چهل منبر حضور پیدا می کردند، اما حال چند سالی است که شاهد حضور مردان هم در این مراسم هستیم.

• محرم در خوزستان

مردم خوزستان نیز برای ماه محرم و برگزاری مراسم و آیین های مرتبط با آن برنامه های خاصی دارند که در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در سطح گسترده ای از استان برگزار می گردد که از جمله مهم ترین این مراسم که در این 2 روز برگزار می گردد می توان به تعزیه خوانی اشاره نمود که شور خاصی به عزاداری های تاسوعا و عاشورا در خوزستان می دهد.

• تعزیه خوانی؛ آیین مهم خوزستانی ها

تعزیه خوانی از آیین های مهم خوزستان در ایام محرم است. یکی از بزرگ ترین و باشکوه ترین تعزیه های کشور در خوزستان و عمدتا در زمین های اطراف شهرستان شوش برگزار می گردد. در دهه اول محرم عزاداری برای سرور و سالار شهیدان، مراسم ویژه ای در میان زنان عرب با آدابی ویژه به زبان عربی و پایکوبی سنتی انجام می گردد که به آن هوسه و یَزله می گویند. در محفل های مردانه نیز روضه خوانی های عربی در کنار مرثیه خوانی شعرایی که در وصف امام حسین(ع) و یارانش اشعاری سروده اند، انجام می گردد. سینی گردانی حضرت قاسم(ع) یا عروسی قاسم(ع) یکی از رسوم دوست داشتنی است که در شهرهای مختلف استان برگزار می گردد. در بعضی از گذرها و حسینیه ها، حجله هایی آیینی از اتاقک های چوبی منبت کاری و تزئین شده نصب می گردد که تداعی نماینده حجله حضرت قاسم(ع) است.

• تعزیه شوش

تعزیه مردم شوش، بزرگ ترین تعزیه میدانی کشور است که حدود 110 سال قدمت دارد و ثبت ملی نیز شده است. ریشه و تاریخ تعزیه در شوش در شهر حر از توابع این شهرستان به بیش از 2 قرن می رسد. در اجرای این تعزیه حدود 700 نفر همکاری دارند. البته با توجه به متغیر بودن تعداد سیاهی لشکر، اسب سواران و بعضی عوامل دیگر می توان از جمعیتی بیش از 700 نفر در این نمایش استفاده کرد.

این تعزیه از صبح روز عاشورا آغاز و ظهر عاشورا انتها می یابد. در این تعزیه وقایع روز عاشورا، به میدان رفتن ها، رجزخوانی ها و نبردهای هریک از یاران امام حسین(ع) و نیز شهادت امام حسین(ع) به تصویر کشیده می گردد. علاوه بر این آیین های ثبت شده عزاداری حسینی در خوزستان، در ایام محرم و صفر موکب ها و تکیه هایی در نقاط مختلف این استان برپا می گردد که آیین های عزاداری زنجیر زنی و سینه زنی، تعزیه خوانی و... در آنها اجرا می گردد و مردم نذور خود شامل غذای نذری، حلوا، شربت، چای و ... را در این آیین ها تقسیم می نمایند.

• آیین های ایلامی ها در محرم

ایلامی ها غیر از راه اندازی دسته های عزاداری و تهیه غذاهای نذری و چای و شربت و توزیع آنها بین نیازمندان، همسایگان و عزاداران که در همه نقاط کشور رایج است، آیین های سنتی بومی جالب توجهی دارند.

• شبیه خوانی

مردم استان ایلام به ویژه اهالی شهرستان های دهلران و آبدانان از سال های دور مراسم تعزیه خوانی سنتی برای بزرگان و امامان برگزار می نمایند که منسجم ترین و باشکوهترین این تعزیه ها در ظهر روز عاشورا با حضور اقشار مختلف مردم برگزار می گردد. عزاداران امام حسین (ع) شب عاشورا را شب زنده داری می نمایند وتا صبح به نوحه و عزا مشغولند. آنها با روشن شدن هوا دسته های زنجیرزنی و سینه زنی تشکیل می دهند و از تکایا و حسینیه های خود با عزاداری به طرف میدان شبیه خوانی حرکت نموده و پس از گردهمایی بزرگ عاشورایی به تماشای تعزیه روز عاشورا می نشینند.

نماز ظهر عاشورا را در محل میدان شبیه خوانی برگزار می نمایند و پس از اقامه نماز و قرائت دعای زیارت امام حسین(ع) در ظهر عاشورا به خانه می روند. آیین شبیه خوانی عاشورا در دهلران قدمتی صدساله دارد. در این آیین، حرکت کاروان امام حسین(ع) تا شهادت آن حضرت، شهادت یاران امام و به آتش کشیدن خیمه ها در قالب نمایش و شبیه خوانی به اجرا در می آید. در این برنامه 300 نفر به صورت مستقیم برنامه شبیه خوانی روز عاشورا را اجرا می نمایند.

• آیین چمر و رسم گل اقتصادی

یکی از این آیین های سنتی که از شکوه و جلوه خاصی برخوردار است، مراسم چَمَر نام دارد که با موسیقی همراه است. چمر از آیین های با قدمت زیاد است که با سرنا و دهل اجرا می گردد. در این مراسم مردم روستاها و ایل های ایلام در محلی به نام چمر جا جمع می شوند و همراه با نوای محزون ساز و آواز همسرایان پایکوبی عزا اجرا می نمایند که به چمری معروف است. در این مراسم زنان و مردان شانه های خود را گلاقتصادی می نمایند و سرایندگان به زبان محلی به خواندن اشعار و آوازهایی با ذکر دلاوری ها، شهامت ها، شاخص های مطرح ائمه اطهار(ع) می پردازند.