20 فیلم برتر دهه 1950 میلادی؛ بلوغ سینمای جوان - وبلاگ پر زرق و برق

به گزارش وبلاگ پر زرق و برق، دهه 1950، دهه شکوفایی سینما با درخشش کارگردان های بزرگی هم چون فورد، هیچکاک، برسون، کوروساوا و ازو است. دهه ای که ژانرها مستحکم شده اند و سینما پختگی ای بیش از سال های گذشته به دست آورده است و حالا تکنولوژی بیش از پیش به یاری آن آمده است.

در ادامه نگاهی می اندازیم به 20 فیلم برتر ششمین دهه قرن بیستم:

1. جویندگان (The Searchers)

• محصول: آمریکا/ 1956
• کارگردان: جان فورد
• بازیگران: جان وین، جفری هانتر
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 94 از 100

ایتان ادواردز، شخصیت اصلی فیلم جویندگان که جان وین نقش آن را بازی می نماید، مردی است که در تمام فیلم های وسترن حضور دارد، اما در جویندگان جان فورد به کمال می رسد. اگر بخواهیم یک شخصیت سینمای وسترن را نام ببریم که در کامل ترین حد شخصیت پردازی قرار گرفته است، مجبوریم از ادواردز سخن به میان بیاوریم.

جدای از شخصیت پردازی و داستان انتقام جویانه کم نظیر فرانک اس. نیوجت که آن را براساس رمانی به همین نام از آلن له می نوشته است، جویندگان، بیش از هرچیز دیگر، یک شاهکار کارگردانی است؛ ادواردز مرد کم حرفی است و از همین رو فورد مجبور است همه حرف ها را به وسیله دوربین خود بزند.

2. سرگیجه

• محصول: آمریکا/ 1958
• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• بازیگران: جیمز پایدارت، کیم نواک
• امتیاز راتن تومیتوز: 94 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 100 از 100

هیچکاک را بسیاری از عظیمان سینما به اسم عظیمترین معلم خود معرفی نموده اند و از بین همان ها بسیاری ادعا نموده اند که سرگیجه بهترین فیلم این کارگردان عظیم است و حتی خود هیچکاک هم سرگیجه را شخصی ترین فیلم کارنامه کاری خود نام گذاری نموده است. فیلمی که بیش از هرچیز یک کلاس خلاقیت در فیلم سازی است و در رتبه بندی های منابع سینمایی مختلف همواره با همشهری کین ولز در رقابت برای انتخاب شدن به اسم بهترین فیلم تاریخ سینما.

در سرگیجه اسکاتی فرگوسن، کارآگاهی بازنشسته، وارد ماجرایی می گردد که او را مدام با سوال های گوناگون روبرو می نماید؛ سرگیجه، مانند سایر فیلم های کارنامه هیچکاک، سرشار از تعلیق است و نفس گیر.

3. داستان توکیو (Tokyo Story)

• محصول: ژاپن/ 1953
• کارگردان: یاسوجیرو ازو
• بازیگران: چیشو ریو، ستسوکو هارا
• نمره راتن تومیتوز: 100 از 100

اوزو در 12 دسامبر 1903 در توکیو متولد شد. او فعالیت خود را به اسم کارگردان در عصر سینمای صامت ژاپن شروع کرد و طی عمر فعالیت حرفه ای خود پنجاه و سه فیلم ساخت. اوزو در سن شصت سالگی در روز تولدش بر اثر ابتلا به سرطان در گذشت.

داستان توکیو قصه والدین میان سالی را روایت می نمایند که در یک تابستان تصمیم می گیرند به شهر توکیو سفر نمایند تا با فرزندان خود دیداری تازه نمایند، اما هیچ یک از فرزندان به آن ها محبتی نمی نماید و آن ها تنها از سوی عروس خود به گرمی پذیرفته می شوند. داستان توکیو روایت تقابل سنت است با مدرنیته. روایت ضربه خوردن و نابودی آن چه در گذشته مورد احترام بود. روایت تغییر نسل ها و فرهنگ ها. روایتی که قاب بندی های محکم ازو به بهترین شکل آن را برای مخاطب بازگو می نماید.

موسیقی داستان توکیو را کوجان سایتو ساخته است و فیلمنامه آن اقتباسی ناکامل از فیلم راهی به فردا ساختن (Make way for Tomorrow) از لئو مک کری است، که به وسیله ازو و کوگو نودا نوشته شده است. داستان توکیو در بیشتر فهرست های بهترین فیلم های تاریخ سینما در بین ده فیلم برتر قرار می گیرد مانند نظرسنجی سایت اند ساوند در سال 2012 که در آن رتبه سوم را به دست آورد.

4. هفت سامورایی (Seven Samurai)

• محصول: ژاپن/ 1954
• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، تاکاشی شیمورا
• نمره متاکریتیک: 98 از 100
• نمره راتن تومیتوز: 100 از 100

کوروساوا در 23 مارس 1910 در توکیو متولد شد و بعد از این که سینمای ژاپن را در دنیا جاودانه کرد در هشتاد و هشت سالگی در 6 سپتامبر 1998 از دنیا رفت. هفت سامورایی داستان یک سامورایی ارشد و شش سامورایی دیگر است که می خواهند از روستایی در مقابل گروه دزدان محافظت نمایند و به آن ها دفاع از خود را بیاموزند، اما پیش از این که آموزش آن ها تمام گردد گروه دزدان آن ها را مورد حمله قرار می دهند.

موسیقی فیلم را فومیو هایازاکا ساخته است و فیلم نامه آن را کوروساوا به همراه شینوبو هاشوموتو و هیدئو اوکونی نوشته اند. هفت سامورایی از آن دست فیلم هایی است که بارها در تاریخ سینما به آن ارجاع داده شده است که معروف ترین آن ها فیلم هفت دلاور (The Magnificent Seven) سال 1960 از جان استرجز است. هفت سامورایی نامزد دریافت بهترین طراحی صحنه و بهترین طراحی لباس از اسکار شد و کوروساوا توانست شیر نقره ای جشنواره ونیز را به دست آورد. هم چنین فیلم در رتبه بندی سال 2012 مجله سایت اند ساوند توانست رتبه هفدهم را در بین بهترین فیلم های تاریخ مال خود کند.

5. راشومون (Rashōmon)

• محصول: ژاپن/ 1950
• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، تاکاشی شیمورا
• امتیاز راتن تومیتوز: 98 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 98 از 100

انقلاب های فراوانی طی تاریخ سینما آن را تغییر داده اند و یکی از عظیم ترین آن ها انقلابی بود که کوروساوا، با فیلم نامه درخشان فیلم راشومون، باعث آن شد. کوروساوا در راشومون خط روایتی را تغییر می دهد و یک روایت واحد را از زبان شخصیت های مختلف بازگو می نماید. او برای راشومون شیر طلایی جشنواره ونیز و اسکار بهترین فیلم خارجی زبان را به دست آورد.

راشومون نه تنها از نظر انقلاب روایتی، فیلی بااهمیت است، بلکه از نظر بین المللی کردن سینمای ژاپن هم فیلمی است مهم، چرا که نخستین بار کوروساوا و راشومون بودند که باعث شدند توجه دنیایان به سینمای ژاپن جلب گردد.

6. نشانی از شر (Touch of Evil)

• محصول: آمریکا/ 1958
• کارگردان: اورسن ولز
• بازیگران: اورسن ولز، چارلتون هستون
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 99 از 100

باز هم اورسن ولز و این بار ساختن شاهکاری در ژانر نوآر. ولز نشانی از شر را برای کمپانی یونیورسال ساخت و هنگام ساختن آن در پی خلاقیت های خود با کمپانی دچار مشکل شد. برداشت طولانی ابتدایی فیلم دلیلی بود که کمپانی به جنگ با ولز رفت و تصمیم داشت او را از کارگردانی برکنار کند، اما سال ها بعد و امروزه همان برداشت طولانی از اصلی ترین دلایلی است که این فیلم ولز به این فهرست و سایر فهرست های بهترین ها راه پیدا می نماید.

فیلم نامه نشانی از شر را اورسن ولز براساس رمانی از رابرت الیسون و اچ. بیل میلر نوشته است و فیلم برداری آن را راسل متی برعهده داشته است. موسیقی فیلم را هم هنری مانچینی ساخته است. نشانی از شر با بودجه 829 هزار دلاری توانست در گیشه به فروش 2.2 میلیون دلاری دست یابد.

7. گوشواره های مادام… (The Earrings of Madame de…)

• محصول: فرانسه/ 1953
• کارگردان: مکس افولس
• بازیگران: شارل بوآیه، دانیل داریو
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100

مکس افولس گوشواره های مادام… را براساس فیلم نامه ای از مارسل آشارد و آنت وادامنت ساخت و توانست یک بار دیگر هنر کارگردانی خود را به رخ دنیایان بکشد. افولس متولد 15 اردیبهشت 1281 است. او در 54 سالگی درگذشت و توانست طی سال های فعالیت خود بیش از 25 فیلم را کارگردانی کند و تاثیرات فراوانی بر نسل بعدی فیلم سازان اروپایی برجا بگذارد.

فیلمسازان عظیمی که تحت تاثیر افولس بعدها دنیای سینما را تغییر دادند، مانند تروفو، از گوشواره های مادام… به اسم یکی از خالص ترین فیلم های افولس یاد نموده اند.

8. چهارصد ضربه (The 400 Blows)

• محصول: فرانسه/ 1959
• کارگردان: فرانسوا تروفو
• بازیگران: ژان پی یر-لئو، آلبرت رمی
• نمره راتن تومیتوز: 100 از 100

چهارصد ضربه داستان پسربچه ای را روایت می نماید که در پی اتفاقاتی که در خانه جریان دارد از آن فرار می نماید. چهارصدضربه داستان پسربچه ای تنها است در تقابل با افراد جامعه ای که می خواهند هر چه زودتر او را به یکی مانند خودشان تبدیل نمایند. فیلم از پیشتازان موج نوی فرانسه به تعداد می رود و تاثیرات فراوانی بر هنرمندان سرتاسر دنیا گذاشته است.

نمی گردد از چهارصد ضربه حرف زد و به نمای انتهای فیلم و رهایی کودک در جهت رسیدن به دریایی که در تمام فیلم آرزوی آن را داشت، حرف نزد. تروفو در یک نمای نهایی تمام آن چه در طول فیلم قصد گفتنش را داشت، بازتاب می دهد و به فکر مخاطب متبادر می نماید. این نما از ماندگارترین نماهای تاریخ سینما است. تروفو که فیلمنامه را با همراهی مارسل موسی نوشته بود توانست به همراه او نامزد اسکار رشته بهترین فیلم نامه غیراقتباسی گردد. هم چنین تروفو توانست جایزه بهترین کارگردانی را از جشنواره فیلم کن به دست آورد.

9. مهر هفتم (The Seventh Seal)

• محصول: سوئد/ 1957
• کارگردان: اینگمار برگمان
• بازیگران: ماکس فون سیدو، گونار بیورنستراند
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 88 از 100

سینمای برگمان یکی از شخصی ترین سینماهای تاریخ سینما است. او با هر فیلمی که ساخته است روج خود را بیش از پیش به تاریخ سینما دمیده است و برای آیندگان جواهری دیگر را به یادگار گذاشته است. برگمان با مهر هفتم توانست جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره فیلم کن سال 1957 را به کارنامه خود اضافه کند و بیش از پیش سینمای خود را به دنیایان بشناساند.

در مهر هفتم بنگت ایکروت نقش فرشته مرگی را بازی می نماید که شوالیه، با بازی ماکس فون سیدو، با او شطرنج بازی می نماید. این تنها نمادگرایی برجسته مهر هفتم نیست و با نگاهی غیرتخصصی به فیلم هم می توان این نمادهای برجسته را در سراسر فیلم شناسایی کرد.

10. پنجره پشتی (Rear Window)

• محصول: آمریکا/ 1954
• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• بازیگران: جیمز پایدارت، گریس کلی
• امتیاز راتن تومیتوز: 98 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 100 از 100

ششمین دهه قرن بیستم، اوج شکوفایی و پختگی یکی از عظیمترین کارگردان های تاریخ سینما است و حضور فیلم های متعدد از هیچکاک در این فهرست باعث تعجب هیچ کس نخواهد شد. پنجره پشتی روایت گر داستان عکاسی حرفه ای است که طی حادثه ای مصدوم شده و حالا مجبور است خانه نشینی را تحمل کند، اما این خانه نشینی مانع از این نمی گردد که او با نگاهی دقیق وقایع اطراف خود را دنبال کند.

فیلم نامه پنجره پشتی را جان مایکل هایس براساس داستانی از کورنل ولریش نوشته است و فیلم برداری آن برعهده رابرت برکس بوده است. پنجره پشتی در چهار رشته بهترین کارگردانی، بهترین فیلم نامه اقتباسی، بهترین تصویربرداری و بهترین صدابرداری نامزد اسکار شد، اما در نهایت مراسم را دست خالی ترک کرد.

11. اوایل تابستان (Early Summer)

• محصول: ژاپن/ 1951
• کارگردان: یاسوجیرو ازو
• بازیگران: ستسوکو هارا، چیشو ریو
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100

اوایل تابستان مانند سایر کارهای اوزو نگاهی ویژه به موقعیت زنان و جامعه جنگ زده ژاپن دارد و او با همان قاب های پایدار و همیشگی خود روایت های ساده را به بهترین شکل ممکن به وسیله لنز دوربین بازگو می نماید. فیلم نامه فیلم را کوگو نودا به همراه اوزو نوشته است و موسیقی آن را سنجی اتو ساخته است.

12. محکوم به مرگی گریخته است (A Man Escaped or: The Wind Bloweth Where It Listeth)

• محصول: فرانسه/ 1956
• کارگردان: روبر برسون
• بازیگران: روژه پلانشون
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100

فیلم نامه را برسون براساس خاطرات آندره دوینی که طی جنگ دنیای دوم زندانی بود نوشته است و برای موسیقی فیلم به سراغ کارهای موتزارت رفته است. برسون برای این فیلم توانست از جشنواره کن سال 1956 جایزه بهترین کارگردانی را دریافت کند؛ جایزه ای که 26 سال بعد و برای فیلم پول (LArgent) توانست آن را برای دومین بار به دست آورد.

13. لولا مونتس (Lola Montès)

• محصول: فرانسه/ 1955
• کارگردان: مکس افولس
• بازیگران: مارتین کارول، پتر اوستینوف
• امتیاز راتن تومیتوز: 82 از 100

لولا مونتس آخرین فیلم رسمی افولس است و او فیلم نامه آن را به همراه آنت وادمانت براساس داستانی از سسیل سینت لورنت نوشته است. لولا مونتس روایت هنرمندی است که سال ها از دوران اوج اش گذشته است و حالا او مشغول به کار در سیرک است. در یک نمایش نهایی او به تنهایی مشغول هنرنمایی در سیرک است که طی هنرنمایی اش افولس با فلش بک ها متمادی مارا با گذشته او آشنا می نماید.

14. راه های افتخار (Paths of Glory)

• محصول: آمریکا/ 1957
• کارگردان: استنلی کوبریک
• بازیگران: کرک داگلاس، رالف میکر
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 90 از 100

کوبریک همواره فیلم هایی ساخته است که سیاستمداران با آن ها مخالف بوده اند. در رابطه با راه های افتخار هم چنین بود، چرا که در پی تصویر منفی ای که کوبریک از ارتش فرانسه بازتاب داده بود، نمایش این فیلم در فرانسه ممنوع شد و هم چنین در پی نگرش ضدجنگ کوبریک، نمایش این فیلم در اسپانیا هم متوقف گشت.

راه های افتخار را کوبریک در 29 سالگی ساخت و برای آن توانست نامزد جایزه بفتا در رشته بهترین فیلم گردد. کوبریک پس از راه های افتخار، دومرتبه دیگر در فیلم های دکتر استرنجلاو (Dr. Strangelove) و غلاف تمام فلزی (Full Metal Jacket) به سراغ ژانر جنگی رفت و در هردو کوشش های بعدی خود هم پیروز شد بهترین فیلم های این ژانر را خلق کند.

15. آواز در باران (Singin in the Rain)

• محصول: آمریکا/ 1952
• کارگردان: جین کلی، استنلی دانن
• بازیگران: جین کلی، دانالد اوکانر
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 99 از 100

درمیان تمام فیلم های تاریکی که پس از رهایی دنیا از جنگ دنیای دوم قد علم می کردند و وضع موجود را بازتاب می دادند، فیلم هایی هم بودند که باتمام توان کوشش می کردند که با موسیقی و پایکوبی، زشتی های جنگ را بشویند و دوباره هالیوود و سینما را به عصر طلایی و زیبای خود بازگردانند و در دهه ششم قرن بیستم، آواز درباران پیروز ترین شان بود.

آواز در باران توانست نامزد دو اسکار در بخش های بهترین بازیگر نقش مکمل زن و بهترین فیلم گردد و هم چنین توانست گلدن گلوب بهترین فیلم موزیکال را به دست آورد. آواز در باران در گیشه هم پیروز بود و توانست با بودجه 2.54 میلیون دلاری به فروش 7.2 میلیون دلاری دست یابد.

16. شمال از شمال غربی (North by Northwest)

• محصول: آمریکا/ 1959
• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• بازیگران: کری گرانت، جیمز میسون
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 98 از 100

بازهم هیچکاک، بازهم تعلیق و بازهم خلاقیت در کارگردانی. هیچکاک این بار به سراغ مردی می رود که بی اختیار وارد یک بازی خطرناک جاسوسی شده است و سعی دارد هم زمان با حل رمز و رازها، خودش را هم از مخمصه نجات دهد. شمال از شمال غربی توانست در سه بخش بهترین تدوین، بهترین فیلم نامه غیراقتباسی و بهترین طراحی صحنه نامزد اسکار گردد و در گیشه هم با فروش 9.8 میلیون دلاری به پیروزیت دست پیدا کند.

17. ریو براوو (Rio Bravo)

• محصول: آمریکا/ 1959
• کارگردان: هاوارد هاکس
• بازیگران: جان وین، دین مارتین
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100
• امتیاز متاکریتیک: 93 از 100

اگر بخواهیم نام بهترین وسترن سازهای تاریخ سینما را در یک فهرست جای دهیم، بی شک نمی گردد نام هاوارد هاکس را از آن فهرست خط زد، چرا که پس از رود سرخ (Red River) هاکس یک بار دیگر با پیروزیت وسترنی را کارگردانی می نماید و به همه اثبات می نماید که نخستین پیروزیت او اتفاقی نبوده است. فیلم نامه ریو براوو را جولز هورتمن و لی براکت براساس داستانی از بی. اچ. مک کمپبل نوشته اند و تصویربرداری آن را راسل هارلن برعهده داشته است و فیلم در گیشه با فروش 5.75 میلیون دلاری به پیروزیت دست یافته است.

18. جاده (La Strada)

• محصول: ایتالیا/ 1954
• کارگردان: فدریکو فلینی
• بازیگران: آنتونی کویین، جولیتا ماسینا
• امتیاز راتن تومیتوز: 98 از 100

فللینی با جاده نخستین اسکار خود، برای بهترین فیلم خارجی زبان و شیر نقره ای را، از جشنواره فیلم ونیز، می برد. جاده اما فیلمی فراتر از جوایز است. جاده فیلمی است که در آن همه چیز در جای خودش قرار گرفته است. از بازی های درخشان بازیگران آن گرفته تا موسیقی به یاد ماندنی ای که نینو روتا برای آن ساخته است. جاده فیلمی است که باوجود داستان غریب خود و شخصیت پردازی های خاص، هیچ کس از تماشا آن پشیمان نمی گردد، هیچکس خودش را با شخصیت های آن غریبه نمی داند و هیچ کس نمی تواند همذات پندارانه به آن نگاه نکند و این جادوی جاودانه فلینی است.

19. اومبرتو دی. (Umberto D.)

• محصول: ایتالیا/ 1952
• کارگردان: ویتوریو دسیکا
• بازیگران: کارلو باتیستی، ماریا پیا کازیلیو
• نمره راتن تومیتوز: 97 از 100

اومبرتو دی. داستان مرد کهن سال آبرومند و بازنشسته ای را روایت می نماید که از پس تامین مخارج زندگی خود بر نمی آید و به وسیله صاحب خانه تحت فشار است که اتاق خود را ترک کند. آمبرتو دی یک شاهکار شخصیت پردازی است. شیمی خاصی که بین اومبرتو و سگ او در فیلم به نمایش گذاشته می گردد از بهترین های روابط انسان-حیوان تاریخ سینما است. هم چنین اومبرتو از یک شاهکار فیلم نامه نویسی بودن فراتر می رود و در قاب بندی ها و بازی با سایه و روشن هم تبدیل به یک شاهکار ماندگار سینمایی می گردد.

چزاره زاواتینی، از رهبران اصلی نئورالیسم ایتالیا، فیلم را در یک جمله چنین تعریف می نماید: داستان زندگی کسی که هیج اتفاقی برایش نمی افتد

20. جیب بر (Pickpocket)

• محصول: فرانسه/ 1959
• کارگردان: روبر برسون
• بازیگران: مارتین لاسال، ماریکا گرین
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100

جیب بر نخستین فیلم برسون است که فیلمنامه آن اقتباسی نیست و همان طور که از نام فیلم برمی آید روایت گر داستان یک جیب بر است. جیب بر از دهمین شنواره فیلم ونیز نامزد دریافت شیر طلایی شد، اما آن را به ال لازاریو دی تورمس (El Lazarillo de Tormes) سزار فرناندس آردابین باخت. جیب بر یکی دیگر از فیلم های برسون است که او با صداهای روی فیلم و اختصاص دادن زمان به نوشته های شخصیت اصلی، آن را امضا می نماید.

منبع: the cinema archives